Bardzo ważne w kontekście rozwoju młodego człowieka jest wychowanie w bezpiecznym domu wraz z wrażliwymi na jego potrzeby opiekunami. Niestety, nie każde dziecko ma taką szansę, co jest przyczyną ingerencji sądu we władzę rodzicielską. Główną przesłanką do podjęcia takich działań jest zagrożenie życia i dobra dziecka, a więc jego bezpieczeństwa, prawidłowego rozwoju i zdrowia. Najczęściej dzieje się tak na skutek uzależnień rodziców lub ich nieudolności wychowawczej. Odebrane dzieci trafiają następnie do pieczy zastępczej, której system tworzony jest przez instytucjonalne i rodzinne formy opieki.
W niniejszym artykule chciałabym zwrócić uwagę na korelację między stylem przywiązania w okresie wczesnodziecięcym a późniejszym funkcjonowaniem dziecka, które będzie przez ten styl determinowane. Rodzice, którzy decydują się na przysposobienie dziecka z rodziny dysfunkcyjnej, często doświadczają trudu wychowania młodego człowieka z tak bolesnymi doświadczeniami. Zrozumienie roli więzi oraz sposobu, w jaki została ona ukształtowana, jest pomocne w poznaniu schematu, według którego dziecko funkcjonuje, nawiązuje relacje czy reaguje na rozmaite sytuacje. Dzięki temu opiekunowie łatwiej będą mogli się przygotować i zaplanować swoje działania związane z procesem zdrowienia oraz odbudowania u dzieci poczucia bezpieczeństwa i pewności siebie.
PRZYWIĄZANIE I JEGO WZORCE
Przywiązanie definiujemy jako wzorzec zorganizowanych zachowań w relacji. Dzięki przywiązaniu dziecko może czuć się bezpiecznie w nieznanym otoczeniu, oddalić się od opiekuna – zarówno w sensie fizycznym, jak i emocjonalnym – oraz eksplorować przestrzeń wokół siebie. Rola przywiązania jest niezwykle istotna, ponieważ staje się ona matrycą wszystkich późniejszych relacji i podstawowych przekonań dziecka. Niemowlę dąży do bycia blisko z figurą przywiązania (najczęściej matką), ponieważ owa bliskość jest dla niego źródłem pociechy i bezpieczeństwa. Brak fizycznej bliskości może wywołać u niego niepokój i lęk separacyjny. Zachowania przywiązaniowe są więc jawnymi sposobami komunikowania zagrożenia i bezpieczeństwa, które mogą zostać wyrażone
PRZYPADEK 1, MICHAŁ 14 LAT
Rodzice Michała są osobami uzależnionymi od narkotyków. Chłopiec od początku był zaniedbywany. W domu obecny był alkohol, narkotyki, pojawiała się także przemoc zarówno w stosunku do niego, jak i między rodzicami. Ojciec chłopca dopuszczał się kradzieży, na skutek czego trafił do więzienia. Matka nie była w stanie właściwie zaopiekować się chłopcem. Przez pewien czas to on pełnił rolę opiekuna, pomagając jej w codziennych sytuacjach. Decyzją sądu w wieku siedmiu lat Michał trafił do domu dziecka, a po kilku latach do rodziny adopcyjnej. Pomimo usilnych starań rodziców nawiązanie bliskiej relacji z chłopcem było bardzo trudne. Chłopiec był bardzo zamknięty, wolał samotnie spędzać czas w swoim pokoju. Michał miał też trudności w opanowaniu szkolnego materiału, jednak to jego zachowanie budziło największy niepokój. Chłopiec albo był milczący, stojący gdzieś z boku, albo zaczepiał innych uczniów, popychał, odnosił się do nich wulgarnie, zdarzało się, że wszczynał bójki. Był to jedyny sposób wchodzenia w interakcje z rówieśnikami. U Michała zaobserwowano także ślady świadczące o samookaleczaniu. Zaniepokojeni rodzice zgłosili się do psychiatry, który zdiagnozował u chłopca depresję. Ze względu na coraz poważniejsze zaburzenia zachowania Michał został skierowany na dzienny oddział psychiatryczny, a później na oddział zamknięty. Pomimo tego że chłopiec spędził w szpitalu kilka tygodni, jego stan nie poprawił się w oczekiwany sposób. Zazwyczaj odmawiał współpracy z psychologiem, milczał też na grupowych sesjach terapeutycznych. Trochę lepsze rezultaty pojawiły się w relacj...
