Podobnie jak nasze serce, żołądek czy wątroba, również nasz mózg jest wrażliwy na to, co jemy i pijemy. Kiedy mózg jest pozbawiony wysoko wartościowych składników odżywczych lub kiedy wolne rodniki przyczyniają się do uszkodzenia tkanki mózgowej, nasz nastrój obniża się. Aby sprawnie funkcjonować, mózg potrzebuje regularnej dostawy wysokowartościowych składników odżywczych. Obecnie coraz więcej badań wskazuje, że dieta przyczynia się do stanu funkcjonowania psychicznego.
Chwilowe uczucie pobudzenia lub relaksu po spożyciu kawy, herbaty, alkoholu lub nawet czekolady jest powszechnie znane. Coraz więcej badań wskazuje na to, że nie tylko środki stymulujące mają realny wpływ na nasz nastrój. Jedzenie, które spożywamy na co dzień, ma długotrwały wpływ na strukturę i funkcjonowanie naszego mózgu, a co za tym idzie – na nasze samopoczucie i zdrowie psychiczne.
SUBSTANCJE NIEZBĘDNE DLA ZDROWIA I PRAWIDŁOWEGO FUNKCJONOWANIA MÓZGU:
- węglowodany złożone,
- niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe,
- aminokwasy,
- witaminy i minerały,
- świeża woda.
NEUROPRZEKAŹNIKI A DIETA
Aby zrozumieć zależność pomiędzy naszą dietą a samopoczuciem i zdrowiem psychicznym, należy przyjrzeć się, z czego zbudowany jest mózg i jak funkcjonuje.
Mózg stworzony jest z miliardów komórek nerwowych (neuronów), które są podstawową jednostką przetwarzania informacji i umożliwiają jego komunikowanie się z pozostałym układem nerwowym. Ważnym składnikiem ich budowy są tłuszcze przyjmowane z diety. Jednocześnie neurony kontaktują się między sobą za pośrednictwem neuroprzekaźników, które są nośnikiem sygnałów. Niezbędne do budowy neurotransmiterów są aminokwasy występujące głównie w pokarmach bogatych w białko. Zatem dieta zapewnia „klocki” (elementy składowe) do budowy neuroprzekaźników (Inam, Ikram, Shireen&Haleem, 2016).
NEUROTRANSMITERY SZCZEGÓLNIE WAŻNE DLA NASZEGO NASTROJU:
- acetylocholina,
- serotonina,
- dopamina/adrenalina/noradrenalia,
- GABA.
Odpowiednia równowaga neuroprzekaźników jest kluczowa dla optymalnego funkcjonowania systemu nerwowego i dobrego zdrowia psychicznego. W momencie kiedy dochodzi do zachwiania równowagi lub niedoboru poszczególnych neurotransmiterów, nasze samopoczucie pogarsza się. Ponadto zaburzona synteza neurotransmiterów w mózgu jest jedną z hipotez dotyczących etiopatogenezy zaburzeń psychicznych (Markowicz-Narękiewicz, 2011).
CZY KAWA I CZEKOLADA RZECZYWIŚCIE POPRAWIAJĄ NASZ NASTRÓJ?
Niektóre substancje i pokarmy potrafią chwilowo podwyższyć wyzwalanie neuroprzekaźników, których nam brakuje, co sprawia, że bezpośrednio po ich spożyciu czujemy się przez jakiś czas lepiej. Przykładowo, osoba, która ma niski poziom adrenaliny, może odczuwać potrzebę wypicia kawy, która zapewnia wzrost tego neuroprzekaźnika.
Czekolada jest kolejnym przykładem tego „podstępnego” efektu – zawiera ona stymulanty, które zwiększają poziom noradrenaliny, co poprawia samopoczucie i zwiększa entuzjazm do życia. Niestety, wpływ tych produktów na nasz nastrój jest krótkotrwały i w dłuższej perspektywie substancje te mają efekt odwrotny – sprawiają, że mózg jest mniej wrażliwy na przekaźniki. Jest to instynktowny mechanizm, który ma za zadanie osiągnięcie homeostazy: kiedy mózg jest „zapełniany” neuroprzekaźnikami, część receptorów mózgowych pozostaje zamknięta, dopóki nadmiar nie będzie zmetabolizowany. Może to prowadzić do błędnego koła, w którym obniżona aktywność neuroprzekaźników, takich jak adrenalina czy noradrenalina, będzie skłaniała osobę do zwiększenia spożycia kawy l...
