Wegetarianizm staje coraz popularniejszym trendem żywieniowym oraz stylem życia, który zatacza szerokie kręgi i jest ceniony w różnych grupach wiekowych.
W analizach dotyczących rozpowszechnienia diety wegetariańskiej wskazuje się, że wciąż największy odsetek wegetarian znajduje się w Indiach (40%), co przeważnie związane jest z kwestiami religijnymi oraz socjoekonomicznymi. Spośród państw europejskich najwięcej osób deklaruje unikanie mięsa w Niemczech (9%), we Włoszech (7%) oraz w Szwajcarii (5%). W pozostałych krajach stosowanie diet wegetariańskich deklaruje około 0,3–4% [1].
Liczba wegetarian w Polsce systematycznie się zwiększa. O ile raport CBOS z 2014 r. wskazywał, że odsetek ten wynosił około 1%, tak aktualne analizy komercyjne ujawniają, że liczba osób stosujących dietę wegetariańską przekroczyła 1 mln, co stanowi około 3% społeczeństwa, a niektóre źródła podają, że w grupie młodych osób (25–34 lata) na diecie wegetariańskiej lub wegańskiej może być nawet co 10 osoba [2, 3].
Popularność wegetariańskiego stylu jedzenia rośnie również wśród dzieci i młodzieży. Wyniki niemieckiego badania EsKiMo II wskazują, że 3,3% dzieci i młodzieży przestrzega diety wegetariańskiej: 1,4% dzieci w wieku 6–11 lat oraz 5,0% dzieci w wieku 12–17 lat [4].
ODMIANY WEGETARIANIZMU
Wegetarianizm ma wiele różnych odmian, które są zależne od pola akceptowanych produktów spożywczych przez wegetarian. W zależności od tego, czy dopuszcza się w spożyciu jaja, mleko i jego przetwory lub ryby można go podzielić na różne rodzaje przedstawione w tabeli 1.
Wśród różnych odmian weganizmu pojawiają się także bardzo restrykcyjne i dyskusyjne z punktu widzenia dietetycznego formy stosowanego stylu żywienia, jak np. frutarianizm (pozwalający na spożywanie wyłącznie owoców), witarianizm (polegający na spożywaniu wyłącznie surowych warzyw i owoców), liquidarianizm (dopuszczający surowe jedzenie jedynie w formie płynu) oraz sprautarianizm (pozwalający na spożywanie wyłącznie kiełków i nasion) [1].
Natomiast coraz bardziej popularnym w ostatniej dekadzie stylem odżywiania posiadającym cechy wegetarianizmu, ale pozostającym w liberalnym stosunku do spożywania mięsa, jest fleksitarianizm, który obok Diety DASH i diety śródziemnomorskiej jest uważany za jeden z preferowanych stylów żywienia z uwagi na działanie prozdrowotne. Jest on definiowany jako styl jedzenia odnoszący się do osób, które przestrzegają zasad diety wegetariańskiej w przeważającej większości, ale nie ściśle i restrykcyjnie, od czasu do czasu jedząc mięso lub ryby. Fleksitarianizm bywa wymiennie używany ze wspomnianym wcześniej semiwegetarianizmem [6].
KORZYŚCI METABOLICZNE PŁYNĄCE Z DIETY WEGETARIAŃSKIEJ
Znane są powszechnie korzystne związki diet wegetariańskich z poprawą stanu zdrowia fizycznego, osiąganiem lepszych efektów metabolicznych i prewencją wobec różnych chorób. Wegetarianie i weganie są narażeni na mniejsze ryzyko wystąpienia m.in. choroby niedokrwiennej serca, cukrzycy typu 2, nadciśnienia tętniczego i niektórych rodzajów raka [7, 8]. Dieta wegetariańska koreluje z niższą częstością występowania nadwagi i otyłości w porównaniu ze standardową dietą uwzględniającą mięso. Stwierdzono również, że wegetarianie mają mniejsze ryzyko zachorowania na cukrzycę, chorobę uchyłkową jelit i zaćmę [9]. Stanowisko Akademii Żywienia i Dietetyki podkreśla, że odpowiednio zaplanowane i zbilansowane diety wegetariańskie, w tym wegańskie, są zdrowe i odpowiednie pod względem odżywczym, wiążą się z korzyściami zdrowotnymi w zapobieganiu i leczeniu niektórych chorób, zużywają mniej zasobów naturalnych oraz wiążą się ze znacznie mniejszymi szkodami dla środowiska [7, 8]. O ile korzyści metaboliczne ze stosowania diet bezmięsnych są znane już od dawna, tak związek wegetarianizmu i weganizmu ze stanem psychicznym stanowi dość nowy obszar badań, wymagający ciągłej eksploracji.
DIETY WEGETARIAŃSKIE I ICH ZWIĄZEK Z OGÓLNYM STANEM EMOCJONALNYM
Liczba badań w obszarze emocji i szeroko pojętego stanu psychicznego oraz związków z wegetarianizmem sukcesywnie się zwiększa. W myśleniu intuicyjnym pojawia się hipoteza, że skoro diety bezmięsne wiążą się z szerokim wachlarzem korzyści metabolicznych, to w obszarze psyche efekty powinny być równie pozytywne. Jednak wyniki badań wcale nie są takie oczywiste, a rezultaty prowadzonych anali...
