Sensate Focus to technika w terapii seksualnej wprowadzona przez zespół Masters i Johnson na początku lat 70. XX w. Działa poprzez skierowanie skupienia partnerów na ich własne odczucia zmysłowe i szeroko pojętą sensualność, zamiast na zachowaniach seksualnych zorientowanych na cel, na przykład skoncentrowanych na narządach płciowych czy seksie z penetracją.
Technika Sensate Focus jest wykorzystana w terapii problemów z obrazem ciała oraz problemach seksuologicznych, takich jak różnice w potrzebach seksualnych, problemy z erekcją, problemy z ejakulacją, problemy z orgazmem, ból, brak podniecenia seksualnego czy niedopasowanie w preferencjach seksualnych. Ten termin nie jest tłumaczony na język polski. W praktyce mówimy o „treningu seksualno-sensorycznym”, czasami o „fizjoterapii par”, „terapii dotykiem”. Przygotowując osoby do procesu Sensate Focus, mówi się partnerom, że będą się uczyć, jak dotykać. Wiele par twierdzi, że już się dotyka albo że wiedzą, co to znaczy dotyk, i zakładają, że znają też preferencje swoich partnerów. Deklarują, że znają swoje ciała i techniki, które przybliżają ich do osiągania przyjemności. Najczęściej sam akt seksualny jest bezpośrednio kojarzony z dotykiem, a rozmowa o nim to temat wstydliwy. Seks zachodzi poprzez ciało, ale niekoniecznie w sposób świadomy i refleksyjnyny. Dla wielu par przekonanie o tym, że znają się jak „łyse konie”, to ta pułapka, która ten seks psuje. Wpadamy w automatyzmy, robimy się leniwi, znajdujemy sposoby, żeby się wymigać od rutynowej lub obowiązkowej czynności.
TERAPIA PSYCHOSEKSUALNA PARY
Celem terapii psychoseksualnych jest między innymi uwzględnienie złożonych czynników predysponujących, wyzwalających, podtrzymujących i kontekstualnych odpowiedzialnych za występowanie dysfunkcji seksualnych. Wśród najważniejszych wymienia się wczesne urazy seksualne i niekorzystne doświadczenia seksualne z przeszłości, restrykcyjne wychowanie i brak edukacji seksualnej, brak doświadczeń seksualnych, trudności z budowaniem bliskości, problemy w relacjach, podatność na stres, a w szczególności „lęk zadaniowy” towarzyszący zbliżeniom seksualnym, jak również niesprzyjające okoliczności życiowe (problemy zawodowe, finansowe, rozpad związku itp.).
Podjęcie terapii seksualnej przypomina pójście na rehabilitację. Jeżeli wskutek wypadku złamiemy nogę, pomimo że wiemy, jak się chodzi, musimy na nowo odzyskać władzę w kończynach, wzmocnić mięśnie i na nowo nauczyć się poruszać. Skupiamy uwagę na ćwiczeniach i widzimy swoje funkcje ruchu w zupełnie nowym świetle. W seksuologii – Sensate Focus dotyczy seksu relacyjnego, w którym się coś popsuło. To branie pod lupę dotyku w taki sposób, w jaki prawdopodobnie para tego do tej pory nie robiła.
Tradycyjny Sensate Focus opisywany przez Masters i Johnson polegał na tym, że pary miały możliwość uczestnictwa w programie dwutygodniowym i musiały wziąć na ten czas urlop, żeby pojechać do takiego „seksuologicznego sanatorium”. Najpierw dr Mastrers i dr Johnson przeprowadzali wywiady seksuologiczne – każdy z terapeutów prowadził rozmowę osobno z każdą osobą z diady. Następnie terapeuci konsultowali swoje spostrzeżenia, umawiali się z parą na podsumowanie wniosków i wyznaczali harmonogram spotkań i zadań na kolejne dni terapii. Para dostawała instrukcje, szła do pokoju i miała cały dzień na praktykowanie. Z dzisiejszej perspektywy to utopijny świat psychoterapii, w którym pary w krótkim czasie zaczynały uprawiać seks i wracały do swojego życia uzdrowione. Oczywiście nadal są na świecie takie ośrodki, które oferują różnego rodzaju terapeutyczne skonsolidowane metody. Istnieje też oferta wyjazdowych i stacjonarnych warsztatów terapeutycznych i rozwojowych. Niestety, ze względu na brak czasu i koszty mało kto może sobie na to pozwolić.
Opowieść o metodzie doskonale fabularyzuje film Dwoje do poprawki w reżyserii Davida Frankela.
PRZEBIEG TERAPII SENSATE FOCUS
Kiedy para zakwalifikuje się do terapii, czyli wykluczone zostaną czynniki uniemożliwiające konstruktywne korzystanie z procesu, np. kiedy zdiagnozowano przewlekłą chorobę somatyczną, ciężką depresję, problem z nadużywaniem substancji psychoaktywnych czy przemoc psychiczną lub fizyczną, trudno pracować nad lepszym seksem, skoro są pożary do ugaszenia... W trakcie zbierania seksualnej historii terapeuta ustala, jakie są objawy u pary – z czym przychodzą, co im doskwiera, co im nie służy w seksualności. Terapeuta dzieli się z klientami możliwościami interwencji i działań. Wiele zależy od modalności, w jakiej sam pracuje. Trochę inną filozofię terapii będą reprezentować psychoterapeuci poznawczo-behawioralni, psychodynamiczni, systemowi czy Gestalt. Inaczej pracują seksuolodzy po skończonych studiach medycznych, a inaczej po psychologii. Sama seksuologia dysponuje szerokim wachlarzem narzędzi, a Sensate Focus to jedno z nich.
Samo wprowadzenie do terapii dotykiem kładzie nacisk na mówienie, w jaki sposób para się komunikuje, jak podejmuje decyzje, kto bierze odpowiedzialność za stan rzeczy, czy kto wychodzi z inicjatywą. Duża część Sensate Focus to dawan...
