Nie można nikogo zmusić do podjęcia psychoterapii. Nie można go też zmusić, aby w niej pozostał. Można proponować, zachęcać, niekiedy nawet przyprowadzić do gabinetu (jak np. dzieje się z dziećmi), ale podjęcie pracy to już osobista decyzja konkretnej osoby.
Z moich doświadczeń pracy z innymi w oparciu o dialog motywujący, a także z bycia po drugiej stronie, na przysłowiowej kozetce, wierzę, iż duży wpływ na jakość współpracy między terapeutą a klientem ma sposób pracy klinicysty, w tym jego cechy osobiste i styl komunikacji. Krótko mówiąc, duże znaczenie ma to, kto prowadzi terapię i w jaki sposób komunikuje się z klientem.
Z faktu, że klient sam zgłasza się na terapię, możemy wnioskować, iż jest już zmotywowany do zmiany. Tymczasem nie zawsze tak jest. Wiele modeli terapii zakłada, że motywacja po prostu istnieje, a klient ją ma albo też nie. Terapia motywująca opiera się na założeniu, że każdy człowiek jest do czegoś zmotywowany. Zamiast obwiniać klienta o brak motywacji, warto wziąć pod uwagę, że trudności w pracy mogą wynikać także z kontekstu interpersonalnego, który nie tylko wpływa na motywację do zmiany, ale także może ją inicjować.
Analizowanie oraz zwiększanie motywacji klienta to bardzo ważne zadanie psychoterapeuty. W niniejszym artykule chciałabym przybliżyć metodę dialogu motywującego i pokazać, jakie jej techniki można zastosować w połączeniu z innymi metodami pracy. Dialog powstał z myślą o osobach uzależnionych, jednak z czasem zyskał popularność i okazał się skutecznym podejściem także w innych dziedzinach pomocy, np.: w pracy z tzw. trudną młodzieżą, w opiece medycznej czy resocjalizacji.
W artykule będę zamiennie stosowała określenia „pacjent” i „klient”, nazywając tak osobę szukającą pomocy, oraz terminy „klinicysta, terapeuta, psycholog” na osobę pomocy udzielającej. Skrót DM będzie określał dialog motywujący.
Co to jest doalog motywujący?
DM to skoncentrowana na osobie, oparta na współpracy forma kontaktu klinicznego, która zmierza do rozwiązania ambiwalencji klienta i wydobycia jego wewnętrznej motywacji do zmiany. Wewnętrzna motywacja to gotowość do zachowania się w konkretny sposób zgodnie z osobistymi celami i wartościami. Metoda powstała w Stanach Zjednoczonych w latach 70. w opozycji do metod konfrontacyjnych, które nie były skuteczne. Była wykorzystywana do pracy z osobami uzależnionymi. Twórcami DM są profesorowie psychiatrii i psychologii – William R. Miller (USA) i Steven Rollinick (UK). Terapię motywującą porównuje się do tańca, nie zaś do walki, jak bywa w podejściach konfrontacyjnych.
„Dialog motywujący przypomina raczej taniec: partnerzy nie walczą ze sobą, lecz poruszają się razem w pełnej harmonii. Fakt, że jeden z nich prowadzi, jest ledwo dostrzegalny, a obserwator zewnętrzny może w ogóle tego nie zauważyć. Dobre prowadzenie w tańcu polega na łagodności, wyczuleniu na drugą osobę i wyobraźni”. (Miller, Rollnick, 2010, s. 28)
W dialogu ogromny nacisk kładzie się na zbudowanie opartej na empatii i zrozumieniu więzi z klientem. Pracując w duchu DM, tak prowadzimy rozmowę, aby to klient sam poszukał swoich własnych argumentów za dokonaniem zmiany, a nie usłyszał je od klinicysty. Jesteśmy bardzo zainteresowani tym, jak pacjent widzi swoją sytuację i co chce osiągnąć w przyszłości. Nie tylko podążamy za klientem, ale przede wszystkim umożliwiamy mu ruch w kierunku zmiany.
Mit pacjenta niezmotywowanego
Twórcy DM podkreślają, ...
