W dzisiejszych czasach depresja jest bardzo często spotykaną chorobą. Z danych WHO (2017) wynika, iż w Polsce na tę chorobę cierpi 5,1% społeczeństwa. Dla porównania w innych krajach europejskich odsetek ten wynosi odpowiednio: Estonia 5,9%, Finlandia 5,6%, Grecja 5,7%, Hiszpania 5,2%, Holandia 4,7%, Islandia 4,1%, Litwa 5,6%, Niemcy 5,2%, Norwegia 4,7%, Portugalia 5,7%, Słowacja 5,1%, Szwajcaria 5%, Ukraina 6,3%, Wielka Brytania 4,5%, Włochy 5,1%. O depresji wiemy coraz więcej, jednakże występuje ona w wielu odmianach, co często rodzi trudności w odróżnieniu jej od innych jednostek chorobowych. Nie dla każdego oczywiste jest, iż depresja może łączyć się także z objawami psychotycznymi. W poniższym tekście postaram się rozjaśnić zagadnienie związane z diagnostyką depresji z objawami psychotycznymi, zwaną także depresją psychotyczną.
DEFINICJA I EPIDEMIOLOGIA
Depresja psychotyczna jest ciężkim zaburzeniem nastroju, w trakcie którego występują objawy psychotyczne – urojenia, halucynacje, omamy zgodne lub niezgodne z nastrojem (por. Zdanowicz, Wierzbiński, 2017; Czernikiewicz, 2012; Cleare, 2008). Keller i inni (2007) postulują, iż należałoby ją odróżnić od zaburzenia depresyjnego, ponieważ różnią się one cechami biologicznymi, przebiegiem klinicznym i odpowiedzią na leczenie. Z kolei Cleare (2008) zwraca uwagę na pewne czynniki, które mogłyby wskazywać, że mówiąc o depresji psychotycznej, mamy do czynienia z odrębną jednostką chorobową, jednak uważa, że na ten moment rozróżnienie to byłoby przedwczesne. Ohayon i Schatzberg (2002) w swoich badaniach, którym objęli osoby w wieku od 15 do 100 lat, ustalili, iż częstość występowania depresji psychotycznej w populacji europejskiej to 0,4%, czyli 4 osoby na 1000. W przeprowadzonym przez nich badaniu wśród osób, które spełniały kryteria większego epizody depresyjnego, u 18,5% badanych pojawiały się objawy psychotyczne.
Omamy, które mogą pojawić się w opisywanym zaburzeniu, zwykle przyjmują formę omamów słuchowych, czasem węchowych. U osób nią dotkniętych często występują urojenia winy, kary, zbliżającej się katastrofy, a nawet urojenia dotyczące swojego stanu zdrowia przyjmujące postać jak w zespole Cotarda, czyli urojeń nihilistycznych, gdzie chory jest pewien, że nie żyje i nie może już umrzeć, oraz urojeń negacyjnych, gdzie chory uważa, że nie istnieje i zaprzecza swojej fizyczności (Cleare, 2008). Zdarza się, iż chory bywa krytyczny wobec pojawiających się treści psychotycznych i w pewnym stopniu zdaje sobie sprawę z ich absurdalności. Depresja psychotyczna może wystąpić w każdym epizodzie depresyjnym. Najczęściej spotyka się ją w grupie osób starszych i u młodzieży (Czernikiewicz, 2012). Natomiast Jääskeläinen i inni (2018) przeprowadzili metaanalizę, w której wykazali, że najbardziej narażoną grupą na pojawianie się depresji psychotycznej są osoby w podeszłym wieku.
KRYTERIA DIAGNOSTYCZNE
Aby móc mówić o depresji psychotycznej, należy przywołać najpierw kryteria diagnostyczne epizodu depresyjnego F32.2 oraz nawracającego zaburzenia depresyjnego F33.2.
Aby rozpoznać epizod depresyjny według klasyfikacji ICD-10, należy stwierdzić występowanie przez co najmniej dwa tygodnie przynajmniej dwóch z trzech poniższych objawów:
- poczucie przygnębienia przez większość dnia niemal codziennie,
- mniejsza zdolność do odczuwania radości z tego, co dotychczas sprawiało przyjemność, mniejsze zainteresowanie sprawami dnia codziennego,
- poczucie zmęczenia i pozbawienia energii przez większość czasu.
Konieczne jest także wystąpienie dwóch lub więcej spośród następujących objawów:
- znacząca zmiana apetytu lub wzrost albo spadek masy ciała niezależny od intencji,
- problemy ze snem (trudności w zasypianiu, budzenie się w środku nocy, wczesne wybudzanie się lub nadmiernie długi s...
