Neurobiologia relacji
Czyli dlaczego tak trudno zrozumieć nastolatka?
Jak spojrzeć na rzeczywistość oczami nastolatka? Jak zrozumieć i dojrzeć to, co dla niego ważne, znaleźć klucz do jego świata? Rzecz w tym, że na świat nie patrzy się oczami. Do tworzenia użytecznych przystosowawczo modeli tego, co nazywamy rzeczywistością, służą nam nie narządy zmysłów, ale mózgi. To one są kreatorami światów, to ich aktywność zapewnia nam złożone możliwości interpretowania, przewidywania i planowania. Ich aktywność pozwala nam na zapewnianie minimum niezbędnego bezpieczeństwa.
Mózg jako kreator różnych modeli rzeczywistości
Dla dorosłego opiekuna nastolatek jest tajemniczą istotą, niezrozumiałą, często nieobliczalną, groźną i nieczytelną w odbiorze postacią. Nie pasują do niej żadne standardowe sposoby interpretacji zachowania. Co szczególnie niezwykłe, ta „obca istota” wyrasta z naszych własnych, miłych na ogół i oddanych nam dzieci. Najczęściej jej zachowania smucą dorosłych lub zatrważają. Uznajemy je za efekt jakiegoś konfliktu międzypokoleniowego, zmiany towarzystwa lub naszych wychowawczych błędów. Mamy o to pretensje do siebie, szukamy winnych w szkole, domu, technologii…
Jak spojrzeć na rzeczywistość oczami nastolatka? Rzecz w tym, że na świat nie patrzy się oczami. Do tworzenia użytecznych przystosowawczo modeli tego, co nazywamy rzeczywistością, służą nam nie narządy zmysłów, ale mózgi. To one są kreatorami światów.
W ciągu ostatnich kilkunastu lat dowiedzieliśmy się o działaniu mózgu więcej niż od początku istnienia neurobiologii. Wiele odkryć łamie podstawy tego, co wiemy, znosi paradygmaty i wywołuje wrażenie, że neuronauki powinny zacząć badać mózg od nowa. Powodem są nowoczesne techniki obrazowania czynności mózgu, które pozwalają na wgląd w żywy, zdrowy i działający organ bez konieczności interwencji chirurgicznej czy złożonych zabiegów, które już same w sobie zmieniały działanie mózgu, zacierając obraz badań.
Ewolucyjne procesy w strukturze mózgu
Jednym z odkryć, jakie zawdzięczamy nowym technologiom, jest obraz zmian, które następują w budowie kory mózgowej w czasie naszego życia. Okazało się, że dynamika tych zmian jest o wiele większa, niż zakładano.
Przychodzimy na świat z mózgami, które znajdują się jeszcze w stanie prenatalnym. Jest to konieczne ze względu na ich duże rozmiary. Gdyby ludzkie dzieci rodziły się z mózgami dojrzałymi w takim stopniu, jak to się dzieje u naszych zwierzęcych krewnych, każde naurodziny kosztowałyby życie matki. Ich rozmiary byłyby po prostu zbyt duże, żeby się bezpiecznie urodzić.
W efekcie rodzimy się przed czasem, zaś pierwsze lata życia to budowanie potencjału, delikatny i wrażliwy okres dojrzewania, który powinien się odbywać ...
